ενδοτοξίνες

Δομικά συστατικά των βακτηριακών κυττάρων, που ελευθερώνονται μετά τον θάνατο και την αποδιοργάνωσή τους. Κατά συνέπεια, είναι δυνατόν να βρεθούν και σε διυλισμένα υγρά καλλιεργειών (διηθήματα). Στον οργανισμό, η απελευθέρωση των ε. γίνεται όταν τα βακτήρια υποστούν φαγοκύττωση ή λύση από τα συστατικά του συμπληρώματος, σε συνεργασία με τα αντισώματα. Γενικά, οι ε. παράγονται κυρίως από παθογόνους ή και μη παθογόνους μικροοργανισμούς. Ανεξάρτητα από τον μικροοργανισμό που παρήγαγε τις ε., τα συμπτώματα που παρουσιάζει το άτομο που έχει προσβληθεί είναι παραπλήσια: πυρετός, διάρροια, τοπική αιμορραγία, πτώση της πίεσης κ.ά. Η σοβαρότητα της κατάστασης εξαρτάται από το είδος του μικροοργανισμού, αλλά και από την ευαισθησία του συγκεκριμένου ατόμου στις τοξίνες, η οποία διαφέρει από άτομο σε άτομο. Ε. έχουν απομονωθεί από αρκετά βακτήρια και έχουν αναλυθεί χημικά. Σύμφωνα με την έρευνα, φαίνεται ότι αποτελούνται από σύμπλοκα μορίων πρωτεΐνης, λιπιδίων και πολυσακχαριτών, περίπου αντίστοιχων των αντιγόνων του βακτηριακού κυτταρικού τοιχώματος. Ο ανθρώπινος οργανισμός παράγει αντισώματα, τα οποία όμως συνδέονται με τα αντίγονα του βακτηριακού τοιχώματος, δίνοντας έτσι ένα βακτηριοστατικό αποτέλεσμα. Ωστόσο, τα αντισώματα δεν αδρανοποιούν τελείως την τοξική δράση των ε. που ελευθερώνονται αμέσως από το κύτταρο. Οι ε. είναι αρκετά θερμοανθεκτικές, περισσότερο από τις εξωτοξίνες, αλλά δρουν σε συγκεντρώσεις πολύ μεγαλύτερες από τις εξωτοξίνες. Η δράση τους χαρακτηρίζεται από καταστροφή των τριχοειδών αγγείων του ατόμου που έχει προσβληθεί. Όπως αποδείχτηκε, η ευαισθησία του ασθενούς είναι αυξημένη, αν στο παρελθόν έχει εκτεθεί ξανά στην ίδια ε.